En ja, het moet gezegd
Ik ben zo moe van al die mannen
die met wapentuig
en machtsvertoon getooid
beslissen waar niets te beslissen valt
Een uitgestoken hand
zou moedig zijn
op het moment suprême
De plotselinge overtuiging dat
ontwapening bestaat
die niet met het verstand is te bevatten
maar slechts met het hart
Dat wonderbaarlijke gevalletje
dat heel de mensheid gaande houdt
En dat verlangt, verlangt, verlangt
te blijven kloppen
voor de liefde
voor de ander
voor de voortgang
van de mens
die niets begrijpt van zijn bestaan
En die met stamelende stapjes voorwaarts gaat
en elke keer opnieuw zijn ongelijk bekennen moet
in het licht van dat ontzaglijke heelal
en heel die magnifieke schepping
En als dan nu de vrouwen zouden zien
dat heel die schepping
met de kracht van zachtheid
in hen groeit
met ieder kind opnieuw
En dat de tederheid die elke cel doet leven
ligt verankerd in hun zijn en in hun weten
Wordt het dan geen tijd om op te staan
en, desnoods in stilte, uit te spreken
Zo is het genoeg
Het is genoeg geweest

Heleen Verburg
Amsterdam, 9 augustus 2014

BEGELEIDENDE BRIEF

Beste vrienden, collega’s, acteurs, regisseurs, componisten, zangers etc.,

Een week of twee geleden belandde ik na het lezen van de weekendkrant in een gevoel van machteloosheid over de heftigheid en de complexiteit van alles wat er nu in de wereld gebeurt.  En zoals gebruikelijk rees de vraag: ja maar, wat kan ik er aan doen?
Deze keer kwam er opeens luid en duidelijk antwoord.
Je bent schrijfster, schrijf!
Het drong tot me door dat ik altijd dénk dat ik niks kan doen maar dat de waarheid was dat ik in feite nog niet echt iets had geprobeerd.  Ik pakte mijn pen en schreef. Het resultaat is de tekst in de bijlage.
Ik liet hem aan mijn vriendin Anne van Delft, die vertelster is, lezen met de vraag wat zij ervan vond, en ze zei: ik zou hem graag willen doen, mag dat?
Natuurlijk mag dat. Sterker nog, het bracht ons op het idee dat er misschien meer mensen zijn die iets zouden willen doen maar niet weten wat. Daarom stuur ik deze tekst naar jullie (met een Engelse vertaling erbij van Rina Vergano).
Lees hem, draag hem voor, speel hem, zet hem op muziek, zing hem, stuur hem door, kortom doe ermee wat je wilt.
Ik heb alleen één verzoek, laat de tekst intact.

Ter wille van een ander geluid, en ter inspiratie van een andere beweging. Misschien kunnen we meer dan we denken.

Met heel mijn hart,
Heleen Verburg

PS. Laat het me aub. even weten als je er iets mee gaat doen. 

download De kracht van de zachtheid
download begeleidende brief
download The power of gentleness
download Supporting letter

Uittreksel uit het voorwoord van Peter de Graef  bij de Engelse vertaling van VADERS EN EIEREN en ASSEPOES in de uitgave THEATRE IN TRANSLATION (International Theatre and Film books, 2000)

Er zijn twee kanten aan het werk van Verburg.
Ten eerste, haar stukken zijn doortrokken van een zekere moraal. Wat op zich verboden is en om die reden heel interessant. We hebben als samenleving de ‘moraal’ afgeschaft. Moraal is taboe omdat het star zou zijn, te dwingend, te indoctrinerend en vooral : ‘niet wetenschappelijk’. En dat is allemaal heel terecht. Maar de wereldwijde financiële en economische crises hebben ons inmiddels doen inzien dat de wetenschap het in zijn eentje ook niet redt. En de ongebreidelde hebzucht in bepaalde kringen doet ons soms terug verlangen naar een emotioneel waardesysteem gebaseerd op inlevingsvermogen en een bewustzijn dat voorbij de eigen persoon reikt.

Zo’n waardesysteem zindert onderhuids in de stukken van Verburg. Het gaat hierbij om een nieuwe, levende moraal. Zonder die eeuwig vaststaande regels en die op traditie gebaseerde waarden, waar we zo de rillingen van krijgen. Je hebt namelijk nooit de indruk dat wat er gedaan wordt of gezegd in de stukken van Verburg, helemaal goed is of ongenuanceerd slecht. Er wordt geen harde lijn getrokken tussen die twee. Goed en kwaad zijn eerder twee grootheden, twee uitersten, die samen het veld begrenzen waarin het menselijk handelen zich voltrekt. Zij trekken elkaar aan, definiëren elkaar en geraken in de personages van Verburg in een dans verwikkeld, waarin we maar al te vaak ons eigen hopeloze gevecht erkennen. Wie heeft er geen archetypische vader en moeder naast een miskend kind in zichzelf!? Wie heeft zich nooit als Assepoester gevoeld maar als haar zusters gehandeld!? Die erkenning van de eigen strijd creëert afstand. Die afstand lucht op en ontroert
Maar de personages zijn niet alleen maar onroerend. Zij blijken ook een innerlijke kracht te bezitten die wonderlijk genoeg vooral wordt geëvoceerd door de humor die overal de kop op steekt. Het gaat hierbij om een drijfveer die aangestuurd wordt door het besef dat in wezen niks fout kan gaan. Daaruit leeft in de karakters de bereidheid om zich aan te passen aan de omstandigheden en het vermogen om het leven te nemen zoals het zich aandient. Het lijkt wel of de personages de gebeurtenissen waarin ze terecht komen kunnen lezen, zoals je aanwijzingen leest. Ze interpreteren de omstandigheden als hints die hen vertellen hoe ze hun persoonlijke ontwikkeling ter hand kunnen nemen.

En daarin schuilt het tweede opvallende kenmerk in het werk van Verburg. Er leeft iets in die stukken. Iets wat zich niet onmiddellijk met het predicaat ‘hoger’ laat omschrijven want daarvoor is het te menselijk; te veel op het niveau van de buurvrouw. De term ‘Aanwezig!’ komt dichter in de buurt. De stukken zijn doortrokken van een aanwezigheid die happy endings overbodig maakt en waar de personages hun kracht uit halen. Deze sterkte is niet alleen voelbaar in de innerlijke houding van de wijze oude vrouw of in de vooruitziende doortastendheid van het jonge meisje, maar het zit ook in de hele context en in elke repliek. Zoals een gerecht doortrokken kan zijn van een smaak die in geen van de ingrediënten is terug te vinden zo zit die ‘aanwezigheid’ in het werk als geheel. Alleen gaat het hierbij niet om een aanwezigheid die zich buiten ons bevindt. Nee! Zij komt van binnenuit! En dat is een uitermate verfrissend uitgangspunt!

 

Heleen Verburg (1964) studeerde in 1988 af aan de Academie voor Kleinkunst in Amsterdam. Daarbij ontving ze voor de door haar geschreven eenakter WIE IS J. BERNLEF? de jaarlijks uitgereikte Creativiteitsprijs. Van 1987 tot 1991 was zij als actrice en schrijfster verbonden aan het muziektheatercollectief Mevrouw Smit. Zij schreef hier zowel voor jeugd als volwassenen. Vanaf 1991 tot op heden werkt ze op freelance basis als schrijfster  voor diverse Nederlandse en Vlaamse (muziek)theatergroepen.

Zij houdt ervan haar grenzen te verkennen en dus gaan haar stukken over de meest uiteenlopende onderwerpen. Een greep uit haar werk: GEEN BIJEN GEEN FRUIT  over samenwerking en collectiviteit, geïnspireerd op het leven van bijen (Theatergroep Het Filiaal, 2008). De succesvolle tienermusical HOE OVERLEEF IK MIJN EERSTE ZOEN? (naar het boek van Francine Oomen, de Theaterfamilie , Zilveren Krekel 2010). COUPURE (een emotionerend stuk over de psychische gevolgen van de Zeelandramp in 1953, Toneelgroep Zeelandia, 2002) en een bewerking van ZOUT OP MIJN HUID, de erotische bestseller van Benoîte Groult uit de jaren tachtig. (Hummelinck&Stuurman, 2014)

Een aantal van haar stukken wordt of werd in het buitenland opgevoerd zoals KATHARINA KATHARINA IN HET GANZENBORD (Theater Artemis 2002, heropgevoerd door Theatergroep het Filiaal ). Het werd bekroond met de Duits-Nederlandse Kaas en Kappesprijs 2002 en de Duitse Jeugdtheaterprijs 2004.

Naast haar werk als theatermaakster en dramaturge geeft zij les in toneelschrijven en begeleidt ze  jonge schrijvers. Ook was of is ze werkzaam als adviseur bij onder andere het Platform Theaterauteurs, Het LIRAfonds en het Mediafonds.

 

Amsterdam, 9 augustus 2014